Türkçe’ye Büyük Umutlar ismiyle çevrilen Great Expectations, İngiliz yazar Charles Dickens’ın 1861 yılında yayımlandığı 13. romanı. Yazarın en sevilen, tüm dünyada geniş bir okur kitlesine ulaşmayı başardığı eseri yüzyıllardan beridir işlenmekte olan meseleleri odağına alırken, samimi anlatımı ile evrensel nitelik kazanmayı başarıyor. Yazıldığı döneme göre oldukça etkileyici bir kurgusu olmasının yanı sıra karakterlerinin oldukça gerçekçi bir tasvirini içeren Büyük Umutlar, sosyal hiyerarşi, iyilik, eğitim, yitirilmiş masumiyet, sevecenlik, aile, hırs, suçluluk duygusu ve kefaret gibi birçok evrensel temayı ele alıyor.
Muhteşem bir olay örgüsü içerisinde sunulan zengin karakterlerle dolu eserin hikayesini, baş kahramanımız Pip’in (Philip) ağzından dinleriz. Ablasının yanında yaşayan Pip’in hayatı bir gece anne ve babasının mezarını ziyaret ettiği esnada dramatik bir şekilde köklü bir dönüşüm geçirir. Fakir bir gençken ansızın soylu ve varlıklı birine dönüşen Pip’in sürükleyici hikayesinde, çağının etkili bir temsiline, 19. yüzyıl Victoria dönemi İngiltere’sinde sosyal sınıf eşitsizliğinin uçlarında yaşayan insanların yaşamları arasındaki uçurumun çarpıcı bir tasvirine ve küçük insanların büyük umutlarına tanıklık ederiz.
Charles Dickens’ın İngiliz edebiyatı klasiği olan Büyük Umutlar kitabını okumak için birbirinden farklı sebepleri senin için inceledik.
1. Charles Dickens’ın dehasını yansıtır
Charles Dickens’ın dehası, Büyük Umutlar’da diğer kitaplarda olmadığı kadar sivrilmiştir. Hem çevreye hem de insanlara dair sarsılmaz bir gözlem yeteneği bulunan yazar, eserinde bu yeteneği bütünüyle ortaya koymayı başarıyor. Bununla beraber yazar, gerçeklere sadık kalmanın ötesine adım atarak mizahi bir bakış açısı oluşturmayı başarır ve bunu romanın diline yansıtır. Hatta George Orwell yazarın nerede duracağını bilmediğinden ve her cümlesinin adeta bir şakaya dönüşecek gibi yazıldığından bahseder. Ona göre yazarın hayal gücü her şeye sirayet etmiştir. Sözün özü Charles Dickens, uçarı bir doğa ve insan gözlemcisidir. Büyük Umutlar da bunun apaçık bir kanıtı ve örneği.
2. Sosyal sınıf farkını ve insanın örselenemez değerini anlatır
1861 yılında yayımlanan kitap elbette Dickens’ın gözlem yeteneği sayesinde çözümlediği çağın bir panoramasını da sunuyor. Yetim Pip’in hikayesini anlatırken, karakterleri incelikle işleyen yazar, sosyal sınıf çatışmasını tüm yönleriyle kitabın detaylarına yedirirken tüm bu tabakaların ötesinde insanın değerini de ortaya koymayı başarıyor. Yazar, ekonomik koşulların insanların arasında nasıl da aşılması olanaksız bir uçuruma yol açtığını betimlerken, dönemin üst zümresinin mağrurluklarından ve kaprislerinden dem vuruyor.
3. Yazarın en çok okunan kitabıdır
Charles Dickens, Oliver Twist ve David Copperfield gibi birçok çok okunan esere imza atmış olmasına rağmen bu eserlerin hiçbiri Büyük Umutlar kadar yankı uyandırmadı. Bir yazarın tüm eserleri okunmaya değer nitelikler taşıyabilir elbette ancak en çok okunan ve sevilen eserleri es geçmek kabul edilemez. Yazarın en iyi ve en sevilen kitaplarından biri olarak Büyük Umutlar kesinlikle okuma listesinin başlarında olmayı hak ediyor.
4. Eser tümüyle bir İngiliz edebiyat klasiğidir
19. yüzyılda İngiltere’nin Victoria döneminde geçen eser; temaları, kurgusu ve karakter işlenişinin yanı sıra dönemine ayna tutması bakımından da İngiliz edebiyatı klasikleri arasında parmakla gösteriliyor. Edebi klasiklerin en önemli özelliklerinden biri de yazıldığı dönemin kültürel, entelektüel ve siyasi unsurlarını eserin dokusuna yedirebilme maharetidir. Öyle ki asırlar geçtikten sonra bile eseri bir kez olsun eline alan kişi o döneme yolculuk yaptığı hissine kapılabilir. Tıpkı Büyük Umutlar gibi zamanın süzgecinden geçtikten sonra toplumlar tarafından bir edebiyat klasiği olarak kabul gören eserlerde olduğu gibi.
5. Eser okurda birçok duygu uyandırabilir
Birçok karakter ve olayla dolu eser, tüm bu detayları ele alırken betimlemelerini ve gözlemlerini öyle gerçekçi ve insana dair bir şekilde yansıtıyor ki okur tarifsiz duygulara gark oluyor. Sevgi, özlem ve coşku gibi birçok duyguyla bezenmiş eser, okuru insani yüzleşmelere sevk ediyor. Kim bilir belki de Büyük Umutlar’ın bu denli popüler ve tanıdık olmasının nedenlerinden biri de duygu dolu bir eser olmayı başarmasıdır.
“Gerçek sevgi, koşulsuz adanmışlıktır, hakir görülmeyi önemsememektir, sorgusuz sualsiz itaat etmektir, kendi aklına ve tüm dünyaya karşı gelerek tüm kalbini ve ruhunu celladına vermektir.’’ diyen bir eserin okuyucuda aynı anda birçok duygu uyandırdığını inkar edebilir miyiz?
6. Sade ve akıcı bir dile sahiptir
Eserlerin sade ve akıcı bir dile sahip olması onları hiç değilse okunabilir ve kolayca özümsenebilir kılar. Büyük Umutlar ise edebi bakımdan taşıdığı tüm olumlu özelliklerinin yanı sıra okuyucuyu yormayan yalın üslupla kaleme alınmış bir eser olmasıyla ayrıyeten öne çıkıyor. İnsanın dünyadaki serüveni hakkında çarpıcı tespitler yaparken adeta gerçek bir hikayenin içindeymişsin gibi hissetmeni sağlayabilmesi, eserin minimal ve akıcı diliyle bizzat ilgili. Sürükleyici olaylar ve etkileyici tasvirlerle su gibi akıp giden Büyük Umutlar’ı okurken canının sıkılmasına imkan yok.
7. Birçok kez filme uyarlanmıştır
Beyazperdeye uyarlanmış kitaplardan olan eserin 1946, 1998 ve 2012 yıllarında ayrı ayrı filmleri çekilmiştir. Çekilen sinema filmlerinin içinden müzikleriyle akıllardan çıkmayan ve 2012 yapımı olan Büyük Umutlar filmi seyirciler tarafından bir hayli beğeniyle karşılanmıştır.
8. Hem gotik hem de mizah yanı vardır
Eserin tematik üslubu iki uçludur. Bir yandan masumiyetin yitirilişiyle beraber sosyal dünyaya yönelik hicve dayanan ve gotik sayılabilecek karanlık bir hava eser. Öte yandan bazı karakterlerin gülmece taşıyan konuşmalara başvurması ile roman yer yer neşeli bir havaya bürünür. Zaten Dickens bu eseri ilk başta eğlenceli bir çizgi roman olarak düşünmüş ancak sonradan vazgeçmiştir.
9. Derin karakter tasvirlerine sahiptir
Dickens, öyle incelikle işlenmiş karakterler ortaya koyuyor ki her bir karakterin, uğruna bir ömür adanmış bir tefekkürden çıkageldiği besbelli. Kurgusal bir yapıtta tanıdığımız karakterlerin uyumlu ve güçlü olması yazarın hayal gücüyle ilintili olduğu kadar eşine az rastlanır cinsten güçlü gözlem yeteneğiyle de ilintilidir. Karakterlerin okurda, okurun yaşanmışlıklarıyla aynı düzeyde ve bazen daha da yoğunlukta sarsıcı duygular uyandırması veya okurun zorlanmaksızın kendini karakterlerin yerine koyabilmesi bu tılsımlı tasvirin derinliğinin bir kanıtı olarak yorumlanabilir. Aksi takdirde, etkileyici ve gerçekçi karakter analizleriyle örülü olmayan bir romanın okurda sayısız duygu uyandırması mümkün olabilir miydi?
”İnanıyorum, evlatcığım. Ama şu suların dibini görmemiz nasıl mümkün değilse, önümüzdeki saatlerin dibini görmemiz de o kadar imkansız. Şu suyun akışını durdurmamız ne kadar imkansızsa, bu saatlerin gidişini değiştirmemiz de öyle. İkisi de parmaklarımın arasından kayıp gidiyorlar… işte böyle!’’ diyebilen karakterlerin bulunduğu bir eserin zenginliğini tahayyül edebiliyor musune?
10. Anlamlı semboller içerir
Eserde birçok şaşırtıcı simge bulunur. Örneğin Satis Köşkü’ndeki akrep ve yelkovanı durmuş saatler, içten içe Havisham karakterinin zamanı durdurmak istediğine atıfta bulunur. Burası aynı zamanda üst zümreyi temsil eden bir köşktür. Başka bir örnek vermek gerekirse karakterlerden Joe, sevgi doluluğu, masumiyeti ve insanın art niyetsiz saf doğasını simgeler. Kısacası, romandaki mekan, obje ve karakterler, aynı zamanda birtakım iletileri sembolize etmek uğruna oradalar.
Klasikler ve diğer kitapları Storytel’de tanı
Olayların birbirini devindirerek okuru esaslı bir meraka sürüklediği özel anlatımı, psikolojik derinliğe ve ayrıcalığa sahip karakterleri, anlaşılır dili, ilettiği mesajları ve edebiyat tarihindeki konumu dolayısıyla kelimenin tam anlamıyla bir klasik olan Büyük Umutlar eserini Storytel’de ister Gürsu Gür’ün sesinden dinle, istersen de kendin oku. Şu an abone ol, istediğin zaman sayısız kitapla bağ kur.
Dünya KlasikleriRomanSesli KitapStorytel
