“Bir kitabı okurken geçen iki saatin, ömrümün birçok senelerinden daha dolu, daha ehemmiyetli olduğunu fark edince insan hayatının ürkütücü hiçliğini düşünür ve yeis içinde kalırdım.” Kürk Mantolu Madonna, Sabahattin Ali
Türk edebiyatına birbirinden değerli romanlar, şiirler ve öyküler kazandırmış, çoğumuzun hayatında belki Kürk Mantolu Madonna’yla, belki Kuyucaklı Yusuf’la, belki Sırça Köşk’le ya da belki de birbirinden incelikli öykülerinden, şiirlerinden biriyle iz bırakmış bir yazardır Sabahattin Ali. Kaleminden çıkan her eserle okuru insan ruhunun derinliklerine yolculuklara çıkarır. İnsanın içindeki çatışmaları, çırpınışları anlatmak için süslü kelimelere ihtiyacı olmayan, gücünü yalın ve gerçekçi üslubundan, insanı anlamaktan alan bir yazardır. Sabahattin Ali’yi hem Cumhuriyet dönemi edebiyatının öncü isimlerinden yapan hem de günümüze dek artan bir saygı ve sevgiyle ölümsüz kılan şey de budur.
Sabahattin Ali’nin Hayatı
Sabahattin Ali, 1907 yılında Bulgaristan’ın Eğridere ilinde doğdu. Okul hayatına İstanbul’da başladı. Zabit olarak çalışan babası, 1. Dünya Savaşı sırasında savaş mahkemelerinde görev almak üzere Çanakkale’ye çağrılınca ilköğretimi de burada tamamladı. Çanakkale’de geçen dört yılın ardından İzmir’e yerleştiler ancak şehrin işgaliyle buradaki hayatları da kısa sürdü ve Balıkesir’e taşınmak zorunda kaldılar. Sabahattin Ali ilk şiirlerini ve hikayelerini de Balıkesir’de yazmaya başladı.
1922 yılında Balıkesir Muallim Mektebi’ne kaydolan Sabahattin Ali, okul hayatı boyunca yazdıklarını gazete ve dergilere gönderdi. Sanata yönelimi günden güne artan yazar, okul arkadaşlarıyla gazete çıkardı, tiyatroya ve sinemaya da büyük ilgi duymaya başladı. Muallim Mektebi’nden mezun olunca Yozgat’ta öğretmenlik yaptı. Türkiye Cumhuriyeti tarafından Almanya’ya dil öğrenmeye gönderilen insanlar arasındaydı ancak oradaki eğitimini tamamlamadan geri döndü. Almanya’daki öğrenimi kısa sürse de Almancayı büyük bir hızla öğrendiği için Türkiye’de Almanca öğretmeni olarak çalışmaya başladı.
Aziz Nesin ve Rıfat Ilgaz’la birlikte “Markopaşa” isimli dergiyi çıkardı. Edebiyat camiasından tanıdığımız birçok usta isimle dostluklar kurdu.
Ancak diğer taraftan Almanya’dan ülkeye dönüşünden sonra bazı yorumları bahane edilerek siyasi çevrelerce hedef gösterilen yazar, yazdıkları, yorumları ve çıkardığı dergideki yazıların siyasi yönleri yüzünden birçok davayla karşılaştı ve hapis cezası aldı.
Ölümü…
Sabahattin Ali yurt dışına çıkmak istiyordu ancak yasal yollardan kendisine bir pasaport verilmediği için bunu kaçak yollardan yapmaya karar verdi. Bulgaristan üzerinden Avrupa’ya kaçmak niyetiyle Ali Ertekin rehberliğinde yola çıktı. Ali Ertekin ordudan ihraç edilmiş eski bir askerdi.
16 Haziran 1948 günü Sabahattin Ali’nin cesedini bir çoban tarafından bulundu ama kimliği tespit edilemediği için henüz bu bilinmiyordu. Daha sonra insan kaçakçılığından yakalanan Ali Ertekin, Sabahattin Ali’yi siyasi görüşlerinden dolayı öldürdüğünü itiraf etti. Ertekin cinayeti itiraf etmiş olsa da yazarın ölümüyle, cinayetin sebebiyle ilgili günümüze dek süren birçok spekülasyon bulunuyor.
Yazın Serüveninden…
Yazın hayatının ilk dönemlerinde öyküler kaleme alan yazarın ilk romanı Kuyucaklı Yusuf 1937 yılında yayımlandı. Kuyucaklı Yusuf günümüzde hala en çok okunan romanlar arasındadır ve ayrıca MEB tarafından tavsiye edilen 100 Temel Eser’den biridir. 1940 yılında toplumsal baskıyı ve bunun insanda yarattığı tahribatları bir aşk hikayesiyle ele alan romanı İçimizdeki Şeytan yayımlandı. Ali’nin en son basılan romanı günümüzde okumayanların bile adını bildiği o meşhur romandır; Kürk Mantolu Madonna. Okurlarıyla ilk kez 1943 yılında buluşan bu eşsiz romanı en iyi yine Sabahattin Ali’nin cümleleriyle özetleyebiliriz:
“Dünyanın en basit, en zavallı, hatta en ahmak adamı bile, insanı hayretten hayrete düşürecek ne müthiş ve karışık bir ruha maliktir. Niçin bunu anlamaktan bu kadar kaçıyor ve insan dedikleri mahluku anlaşılması ve hakkında hüküm verilmesi en kolay şeylerden biri zannediyoruz?”
41 yaşında kaybettiğimiz bu güzel insanın kitaplarını Storytel’de sizlerle buluşturmaktan mutluyuz. İyi okumalar.
Sabahattin Ali’nin tüm kitapları, öyküleri ve şiirleri Storytel’de!
- Kuyucaklı Yusuf
- İçimizdeki Şeytan
- Kürk Mantolu Madonna
- Sabahattin Ali Şiirleri
- Yeni Dünya
- Değirmen
- Sırça Köşk
- Kırlangıçlar
- Sabahattin Ali – Öyküler
- Kağnı, Ses, Esirler
- Çakıcı’nın İlk Kurşunu
- Bütün Şiirleri
- Canım Aliye, Ruhum Filiz
- Mahkemelerde
- Kamyon
- Hep Genç Kalacağım
